Door Thomas Biebricher
Is de indrukwekkende zegetocht van het neoliberalisme voorbij? De staat moest kleiner, de burger moest de verantwoordelijkheid voor zichzelf gaan dragen – een verantwoordelijkheid die vroeger door het collectief werd gedragen. De markt zou de zaken beter regelen dan de politiek.
De Duitse politicoloog Thomas Biebricher laat zien dat neoliberalisme niet voorbij is. Het gaat in verschillende vormen verder. Neoliberalisme is springlevend en gaat met telkens andere stromingen verbindingen aan.
Waarom? Omdat het probleem dat neoliberale denkers in de jaren dertig en veertig van de twintigste eeuw zagen nog steeds onopgelost is.
Officieel worden de democratische staat en de economie geordend door liberale beginselen, zoals vrijheid van het individu, contractdenken en zelfregulerende markten. Maar die beginselen blijken onmachtig om economie te reguleren in tijden van 'extreem kapitalisme'. Ook de door ontevredenheid en angst aangevochten democratie raakt niet gerevitaliseerd. De reden voor neoliberalisme is niet weg…
De teksten van Biebricher worden voorafgegaan door een ‘Ten geleide’ over de Nederlandse situatie door Frans Vosman en Andries Baart.
"De opkomst van het autoritarisme en de herleving van de natiestaat worden veelal opgevat als signaal voor het nakend verval van het neoliberalisme, vanwege een breed gedeelde opvatting van het neoliberalisme als een vorm van marktfundamentalisme of een doctrine van zelfregulering. Uitgaande van deze opvatting zou bovenstaande hypothese plausibel zijn, maar zij hanteert een zeer magere invulling van zowel het reëel bestaande als het theoretische neoliberalisme. Het neoliberalisme wordt vaak beschreven als een door en door economisch gedachtegoed, dat markten en economieën enkel benadert alsof ze in een vacuüm zouden bestaan.
LEES MEERWanneer men echter het werk van bijvoorbeeld grondleggers als Hayek, Buchanan, Eucken of zelfs Friedman bestudeert, dan blijkt dat deze beschrijving verre van accuraat is, en dat de neoliberalen evenveel aandacht besteden aan de infrastructuur van de markt, als aan de markt zelf. Dit komt door wat ik de ‘neoliberale problematiek’ noem, die de kleinste gemene deler van het neoliberale gedachtegoed vormt."
Dit is een fragment uit de inleiding. Lees een groter deel van de inleiding op Sociale Vraagstukken.
INKLAPPEN"Ik heb dit boek met wisselende waarderingen gelezen. Het is duidelijk dat Biebricher studie heeft gemaakt van het denken van de ordoliberalen. Dit levert interessante inzichten op. Ook is de driedeling van het neoliberalisme in hoofdstuk één nuttig en inzichtelijk. Het verklaart en verheldert de posities van de verschillende personen en stromingen. Met name het verschil tussen de Amerikaanse vrije markt denkers en de Duitse ordoliberalen is verhelderend. [...] Het boek is een samenstelling van eerdere geschriften. Hoewel de auteur er een voorwoord bij heeft geschreven, mist het de coherentie van een essay. Soms zit er overlap in [...]Andere thema’s worden niet systematisch uitgewerkt. [...] Verder zou men het werk kunnen bekritiseren voor het feit dat het wel de nadelen van het neoliberalisme uitvoerig beschrijft maar niet analyseert of de alternatieven niet nog erger zouden zijn."
Verdere info
Interview met auteur Thomas Biebricher in Trouw ter geledenheid van het verschijnen van dit boek
