Door Jan Prij
Met God en geld opent filosoof en econoom Jan Prij een nieuw debat over de tegenstelling tussen God en geld en die tussen het 'hogere' en het 'lagere'. Deze tegenstellingen berusten op een misverstand, zowel over de aard van religie als ook over de aard van economie. In een passievol betoog nodigt Prij ons uit om opnieuw te ontdekken waar religie, economie en politiek in wezen om draaien. Een inspirerend, optimistisch pleidooi voor een nieuwe samenleving, waarin hermeneutiek een centrale rol dient te krijgen. Deze kunst van het overbrengen, vertalen en vertolken kan ons leiden naar een nieuwe, betere samenleving.
"In het deel over economie komt Prij echt los. Hier weet hij zich zeker van zijn zaak, is hij overtuigend en geeft hij duidelijke richtingen aan. Prij beschrijft hoe de economie is ontspoort tot een puur rationele wetenschap in plaats van uit te groeien tot een sociale wetenschap. Het gevolg is dat de mens enkel gezien wordt als een te programmeren productiefactor of als een rationeel calculerende consument. Prij houdt een stevig pleidooi voor een nieuwe aanpak los van egoïsme en eigenbelang. “Het gaat erom dat je in het echte leven niets gedaan krijgt, als je je niet allereerst verplaatst in de situatie van de ander.” De economie is de menselijke bijdrage om tot een goede samenhang binnen de schepping te komen, om de verbondenheid van alles met elkaar werkelijkheid te laten worden. Het gaat om een “economie van dankbaarheid die in de gift haar basis heeft”. Vanuit het besef dat het bestaan geen eigen prestatie is maar een gift, willen mensen bijdragen aan het welzijn van anderen en werken aan een betere wereld. Zo is een duurzame economie mogelijk waarin mensen een menswaardige rol kunnen spelen en werkelijk verantwoordelijkheid kunnen dragen. “Geld is in deze visie geen neutrale rekeneenheid of een bij voorbaat verdorven middel, maar een expressie van die dankbaarheid.”
Toelichting op de Inhoud
"Hermes als bode van de goden, beschermheilige van handelaren en dieven en vredestichter
Dit boek illustreert het problematische van onze standaardopvattingen over religie, economie en politiek en zet daar een andere manier van kijken tegenover. Aan de basis daarvan staat een visie op religie als gehoor geven aan een verontrustend appel, dat onze positie als selfmade man radicaal onder kritiek stelt en die laat zien hoezeer ons lot feitelijk verbonden is met dat van anderen. In deze zogenaamde hermeneutiek draait het om het vertalen van goddelijke boodschappen die vanuit de hoogte, breedte en diepte kunnen komen (Deel I).
Op basis van Hermes, niet voor niets beschermheilige van handelaren én dieven, stellen we ook de standaardopvattingen rond economie aan de kaak (Deel II). Economie is vanuit hermeneutisch perspectief eerder te verstaan als een poging om op inventieve wijze andermans verlangens en idealen productief te maken dan als een platte belangenstrijd. Economie heeft veel meer met pogingen tot verbinding van hemel en aarde te maken dan doorgaans wordt aangenomen. We bestrijden dan ook het platte beeld van economie als een dismal science , als een naargeestige wetenschap die zich als een self-fulfilling prophecy helaas steeds meer heeft vertaald in de werkelijkheid.
Vervolgens gaan we na wat de misvattingen zijn van de gangbare opvatting van de politiek als machtsstrijd en botte daadkracht (Deel III). Daar stellen we een politiek tegenover die meer is gebaseerd op de kracht van woorden, het vertolken van nog ongehoorde perspectieven en het vermogen tot vrede stichten. De drie delen rond religie, economie en politiek openen met een korte vooruitblik en een bijpassende thematische introductie een bevatten bijpassende thematische hermeneutische intermezzo’s over ‘verbinden, ‘verraden’, ‘vormen’en ‘vieren.’"
Inhoudsopgave
Deel I - Hermes als boodschapper van de goden
Hermes-introductie: de roeping van Hermes
- Gehoor geven aan het appel van de andere kant (karakteristiek: Hermes als vertaler en verbinder)
- De onmogelijkheid van religie
- Religie als oefenpraktijk
- Opstaan tegen fundamentalisme in naam van religie
Deel II - Hermes als beschermheilige van handelaren
Hermes-introductie: de dubbelzinnigheid van de ruilovereenkomst
- Wat Hermes ons kan leren over economie en ondernemer (karakteristiek: Hermes als verrader)
- Hoe de economie het contact met de realiteit verloor
- Economie als de leerpraktijk van het partneren
- Naar een economie van de dankbaarheid
Deel III - Hermes als vredesstichter
Hermes-introductie: Hermes als pleitbezorger en verzoener
- Theedrinken als kern van het politieke
- Confessionele partijen maken God te klein
- Oefeningen in kritisch burgerschap (karakteristiek: Hermes als gids en helper)
- De kracht van verbinding zichtbaar maken (karakteristiek: Hermes als schenker en god van de vreugde)
Over de Auteur
Jan
Prij is econoom en filosoof met ruime ervaring als adviseur, onderzoeker en redacteur. Als publicist, redacteur, spreker en zingever schrijft en (s)preekt hij het liefst over filosofische, economische, religieuze en levensbeschouwelijke thema’s met maatschappelijke en politieke relevantie.
