Door Hans Achterhuis

De Utopie van de Vrije Markt
Edities:Paperback: € 19,95
ISBN: 9789047702573
Pagina's: 320

"Hans Achterhuis ontmaskert de ideologie van het neoliberalisme tegen de achtergrond van de kredietcrisis. Het neoliberalisme blijkt net zo utopisch als het communisme. Ayn Rand's neoliberale manifest Atlas Shrugged, is na de Bijbel in de VS het best verkopende boek.

Op het hoogtepunt van de kredietcrisis gaf voormalig topbankier Alan Greenspan publiekelijk toe dat er kennelijk ‘een fout' zat in zijn diepe overtuiging dat vrije markten geen behoefte zouden hebben aan regulering. De man die achttien jaar lang op monetair gebied de belangrijkste figuur ter wereld was geweest, toonde zich ‘zeer bedroefd' over de ontdekking dat het neoliberalisme tekort schoot."

Deze spijtbetuiging van Greenspan vormt de achtergrond van een scherp getoonzet essay van Hans Achterhuis. Voor Greenspan was de vrije markt niet alleen een ideologische overtuiging, maar ook een regelrechte utopie. Zij hield een belofte in die hij ontleende aan zijn belangrijkste leermeesteres in maatschappelijk-filosofische kwesties: de schrijfster Ayn Rand. Haar utopische romans waren onder het Amerikaanse publiek - volgens een enquête van de Times - na de Bijbel de invloedrijkste boeken van de twintigste eeuw.

Achterhuis onderzoekt de vrije-marktutopie van Ayn Rand in lijn met zijn eerdere publicaties over utopieën. Hij situeert deze utopie in het bredere historische verband van de opkomst van de markteconomie. De markt, die in traditionele economieën werd begrensd en ingebed in religieuze en maatschappelijke structuren, kreeg een zelfstandige en belangrijke rol in de opkomende moderne kapitalistische economie. Dit culmineerde in het neoliberalisme van Rand en Friedman dat, zoals dat gaat met alle utopieën, is uitgedraaid op een debacle.

Gepubliceerd:
Uitgever: Lemniscaat
Genres:
Tags:
Recensies:Pieter Klok opDe Volkskrant schreef:

"Het neoliberalisme presenteert zichzelf graag als een vanzelfsprekendheid. Het is het systeem dat ontstaat als de regering de zaken op zijn beloop laat, de natuurlijke situatie. De gemiddelde neoliberaal ziet zichzelf als een realist. De dromers, dat zijn de anderen. Hij koestert geen illusies, hij weet dat de mens zich in diepste wezen slechts laat voortdrijven door eigenbelang. De Twentse filosoof Achterhuis maakt in zijn jongste boek De utopie van de vrije markt overtuigend duidelijk dat dit een misvatting is. Het neoliberalisme is, net als het communisme, een utopie: een leer gebaseerd op een schematisch en sterk geïdealiseerd wereldbeeld. [...] In De Utopie van de Vrije Markt geeft hij opnieuw blijk van een ongekende gretigheid. Hij zuigt alles op uit kranten en boeken en maakt geen onderscheid tussen de grote filosoof Michel Foucault of Volkskrant-journalist Peter de Waard. Beiden zetten hem aan het denken en beiden krijgen dus een plek in zijn betoog. Achterhuis toont zich wederom niet te beroerd om zijn eerdere denkbeelden kritisch tegen het licht te houden."

Carel Peeters opVrij Nederland schreef:

"Achterhuis bewondert Ayn Rand vooral omdat ze die kapitalistische utopie zo duidelijk heeft beschreven, wat in de utopische literatuur nauwelijks eerder was gebeurd. Maar ze heeft daarmee tegelijk de onmogelijkheid van zo’n egoïstische maatschappij laten zien. Achterhuis is ondertussen niet tegen de vrije markt, hij is tegen de uitwassen van de vrije markt. Wat hem betreft zijn het niet de waarden van de vrije markt, noch de waarden van de staat, maar de waarden van de civil society die de maat moeten aangeven."


Gerelateerde inhoud

Interview over het Boek

Over de auteur

Hans Achterhuis (Hengelo, 1 september 1942) is een Nederlandse filosoof, gespecialiseerd in sociale en techniekfilosofie. Als publiek intellectueel mengt Achterhuis zich regelmatig in maatschappelijke discussies. Hij schreef over thema's als ontwikkelingshulp, welzijnswerk, schaarste en technologie. Achterhuis is emeritus hoogleraar filosofie aan de Universiteit Twente. Bron: Wikipedia.

Inhoudsopgave

DEEL 1 - Het Atlantis van Ayn Rand

  1. Greenspan and Rand
  2. Het neoliberalisme als utopie
  3. De liberale utopie bestaat niet?
  4. De familie van utopieën
  5. Op avontuur in een nieuwe wereld
  6. Atlas Shrugged
  7. Alissa Rosenbaum
  8. Van neoliberalisme tot neoconservatisme
  9. De kredietcrisis voorbij?

DEEL 2 - Rol en geschiedenis van de vrije markt

  1. Het belang van geschiedenis
  2. Drie economische ordeningsprincipes
  3. Gemeenheid
  4. Wederkerigheid
  5. Herverdeling
  6. Het ontstaan van de marktmaatschappij

DEEL 3 - Denken over de vrije markt

  1. Aristoteles: de ontdekking van de economie
  2. Thomas More: de utopie als antwoord
  3. John Locke: twee nieuwe marktvormen
  4. Adam Smith: de onzichtbare hand achter de bakker en de slager
  5. Jeremy Bentham: de keerzijde van het marktliberalisme
  6. Karl Marx: van geld tot kapitaal
  7. Émile Durkheim: de uitvinding van de solidariteit
  8. John Maynar Keynes: de onzekerheid van de markt

DEEL 4 - De gerealiseerde utopie van de vrije markt

  1. Friedrich von Hayek: de wijsheid van de markt
  2. Milton Friedman: de bevrijding van de markt
  3. Chili als eerste experiment
  4. De neoliberale tsunami
  5. Wateroorlog
  6. Zorgen op de markt
  7. Hebzucht en bonussen

EPILOOG - Noch markt, noch staat